woensdag 13 april 2011

De bomenman is niet meer

                  VU-hoogleraar dierkunde  Jan Lever geeft een lezing over schelpen (1974)

Ik had hem al gemist op het terras van Calzone op de eerste mooie lentedagen, en weet nu dat ik hem daar ook niet meer hoef te zoeken. Bioloog Jan Lever is op 23 november 2010 op 88-jarige leeftijd overleden, de in memoriams zijn mij kennelijk ontgaan. Die stonden vooral in bladen uit christelijke hoek, omdat Lever vooral bekend was als de man die de evolutietheorie in de jaren vijftig en zestig acceptabel probeerde te maken voor gereformeerden. Dat was nogal wat voor mensen die waren opgevoed met het idee dat de aarde in zes dagen geschapen was.
Ik kende Lever zelf aanvankelijk alleen als hondenuitlater in de Beethovenstraat. Hij bleef weleens staan als zijn hond wat liep te snuffelen bij ons huis, maar tot een gesprek leidde dat nooit. Begin jaren negentig belde hij mij een keer op, omdat hij een boek over exotische bomen in Amsterdam-Zuid had geschreven. Hij vroeg zich af of het niets was voor de uitgever van mijn boek over de Beethovenstraat. Aan dat boek heb ik eerder dit weblog gewijd: http://standplaatsbeethovenstraat.blogspot.com/2009_11_01_archive.html
'Kijk daar loopt "De bomenman"', zei ik sindsdien tegen mijn kinderen. 'Die meneer kent alle bomen in de buurt bij naam', en ze keken vol ontzag naar hem.

'Alles is interessant als je erin begint te graven', was de lijfspreuk van Lever. Voor mij was hij het toonbeeld van de wetenschappelijke geest, gedreven door verwondering en nieuwsgierigheid. Ik sprak hem het laatst op het terras van Calzone. Hij zei toen tegen me: 'Mensen moeten niet denken dat ik hier zit te niksen. Ik weet precies welke nummers de tramstellen van Lijn 24 en Lijn 5 hebben. En ik weet ook precies hoeveel ramen het hotel en de ouderenflat hiertegenover hebben. Observeren en nadenken kan overal.'

2 opmerkingen:

  1. Martin Enserink24 april 2011 om 14:37

    Ja, Jan Lever was een bijzondere en indrukwekkende man. Als ik nog een klein eerbetoon mag toevoegen, een colum die ik in 2005 in Intermediair schreef. Hij reageerde daarop door me een heel aardig briefje en een exemplaar van zijn nieuwste boek te sturen.

    ----------

    Professor Lever

    De kranten staan vol over moslimstudenten aan de VU die de evolutietheorie met kracht afwijzen. En mijn eerste gedachte was: Hoe zou het toch zijn met professor Lever?

    In het gereformeerde milieu waarin ik ben opgegroeid was professor Jan Lever een begrip. Begin jaren vijftig richtte hij aan de toen nog gereformeerde Vrije Universiteit de opleiding biologie op. En dus moest hij de evolutietheorie aan de man brengen - niet alleen bij zijn studenten, maar ook bij de achterban, die zeer betrokken was bij de VU maar Genesis nog letterlijk nam.

    Professor Lever schreef artikelen en boeken, maakte radioprogramma's voor de NCRV en reisde van Amsterdam naar Groningen en Urk om volle kerkzalen en jeugdverenigingen te betogen dat de Bijbel geen natuurhistorisch werk is, en dat geloof en wetenschap niet strijdig hoeven te zijn. Hij werd regelmatig verketterd en verguisd, maar uiteindelijk trok hij de meeste gereformeerden over de streep - ongetwijfeld omdat hij hun wereld door en door kende.

    Een halve eeuw later ontdekken docenten biologie aan de VU dat ze terug bij af zijn. Een handvol moslimstudenten bij de studierichting biomedische wetenschappen leverde onlangs essays in over menselijke evolutie die rechtstreeks gekopieerd waren van creationistische, orthodox-islamitische websites. Het is nog onduidelijk hoe wijd verbreid de afkeer van Darwin is, maar de docenten weten niet goed wat te doen.

    Vorige week publiceerde het biologenblad Bionieuws een interview met professor Jan Lever. Tweeëntachtig jaar is hij nu, en al vele jaren met pensioen. Maar hij volgt het debat over islam en creationisme nog op de voet. In Pakistan koopt hij tweedehands boekjes over de discussie, en hij weet precies hoe hij het zou aanpakken als hij nog college gaf aan de VU. Eerst de Koran herlezen, zegt-ie, dan met een imam praten, want je moet precies weten waar je het over hebt.

    Wat de VU nodig heeft, en misschien andere universiteiten ook wel, is een nieuwe professor Lever - één van Turkse of Marokkaanse origine, die de islamitische nestgeur kent, en bereid is moskeeën en studiegroepen in heel het land af te reizen.

    Vandaar mijn oproep.

    Professor Lever, kom nog één keer terug. U hoeft geen college te geven en u hoeft niet naar Urk. U moet alleen op zoek naar een waardige opvolger.

    Martin Enserink

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Mooi stukje over Lever de 'bomenman'. Ik heb hem destijds herdacht vanwege zijn verdiensten voor de VU en het evolutie-schepping-debat, alhier: http://www.few.vu.nl/~flipse/publicaties/Flipse_InMemoriamLever.pdf (pdf)

    BeantwoordenVerwijderen